Φαρισαίοι

Ονομάστηκαν έτσι όσοι ανήκαν στο θρησκευτικό ρεύμα που εμφανίστηκε στους κόλπους του ιουδαϊσμού ως αντίδραση στην ελληνιστική επίδραση, η οποία απειλούσε να εξαφανίσει τις παραδόσεις του Ισραήλ. Αντίπαλοι του κόμματος των Σαδδουκαίων, αριστοκρατικού φιλελληνικού ρεύματος, που το αποτελούσε σε μεγάλο μέρος το ιερατικό στοιχείο, οι Φ., που προέρχονταν από τον λαό και είχαν την ενίσχυσή του, υποστήριζαν μαζί με τους γραμματείς την προφορική παράδοση του Νόμου, παράλληλα με τη γραπτή, την οποία παραδέχονται οι Σαδδουκαίοι. Η επίδρασή τους, που αυξανόταν διαρκώς κατά τον τελευταίο αιώνα του ιουδαϊκού κράτους, υπήρξε αποφασιστική για τη θρησκευτική και κοινωνική διάρθρωση αυτών που επέζησαν μετά την εθνική καταστροφή και συνετέλεσε σημαντικά στο να δώσουν στον ιουδαϊσμό μια ιδιαίτερη ηθική φυσιογνωμία. Ο κυριότερος αντικειμενικός σκοπός των Φ. ήταν να διατηρήσουν έναν καθαρό εβραϊσμό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε την ανάπαυση του Σαββάτου, την τήρηση του Νόμου και την πληρωμή της δεκάτης. Η εκπαίδευσή τους χαρακτηριζόταν από ένα πλήθος εξωτερικών και σχολαστικών τύπων που κατέπνιγαν το πνεύμα του Νόμου. Ο Ιησούς καταδίκασε την τυποκρατία αυτή, που ήταν κενή από κάθε περιεχόμενο, και τη στιγμάτισε στην παραβολή του τελώνη και του φαρισαίου, που περιλαμβάνεται στο Ευαγγέλιο του Λουκά (ιη’ 9 κ.ε.).